Grenzen opzoeken
Om zijn standpunt te onderbouwen, grijpt Van Gerwen terug op de basistheorie van risicomanagement. ‘Risicomanagement kent drie componenten. Impact, kans en beheersbaarheid. Om maar een eenvoudig voorbeeld te noemen: Als je door een trein wordt aangereden, kan je dat meestal niet navertellen. De impact van een aanrijding is dus groot. Als je tussen de rails blijft staan is de kans dat je wordt aangereden nagenoeg honderd procent. En toch staan er regelmatig mensen tussen de rails die niet worden overreden. Je hoeft namelijk alleen maar naast de rails te gaan staan als er een trein aankomt. Het risico is dus beheersbaar.’
‘In veel gevallen is het veiliger en efficiënter om installaties uit te bouwen en off-site te reviseren.’
Wouter van Gerwen, value engineering facilitator Bilfinger Tebodin
Welke risico’s acceptabel zijn en welke absoluut niet bepaalt uiteindelijk de maatschappij en daarmee de wetgever. Dat die beleving door de jaren heen verandert, heeft met nieuwe inzichten te maken. Maar ook met de maatschappelijke acceptatie van bepaalde risico’s. Asbest was jarenlang een beproefd brandwerend materiaal, totdat bekend werd dat het longkanker kon veroorzaken. De meer objectieve manier van risico-afweging is de som van kans en effect. De kans op een kernramp is heel klein, maar het effect ervan is heel groot. En dus worden allerlei beheersmaatregelen genomen om een dergelijke calamiteit te voorkomen. Al zal de kans altijd aanwezig blijven.
tekst gaat verder onder de afbeelding
Terug naar de shutdowns en turnarounds van de petrochemische bedrijven. ‘Er lijkt nu momentum te ontstaan om de inspectieregimes opnieuw onder de loep te nemen’, vervolgt Van Gerwen. ‘Veel drukvaten zijn dertig jaar geleden redelijk conservatief ontworpen. Voor de zekerheid bleef men aan de bovenkant van de drukberekeningen. Zo kreeg een vat een wanddikte van tien millimeter en deed men er nog vijf millimeter corrosietoeslag bij. Nu, dertig jaar later, kunnen we veel nauwkeuriger berekenen welke wanddikte zo’n vat echt nodig heeft om veilig te functioneren. Voortschrijdend inzicht leert dat acht millimeter voldoende is, waardoor een drukvat nog jarenlang veilig kan opereren. Het is menselijk om alle onzekerheden af te dekken met veiligheidsmarges. Naarmate die onzekerheden afnemen, kan je echter steeds meer de grenzen gaan opzoeken zonder dat de risico’s onbeheersbaar worden. In de praktijk blijkt dan ook dat er niet vaak wat misgaat door slecht onderhoud. Eerder door slechte ontwerpen.’
Risicobeheersing
Nu is de intrinsieke veiligheid een belangrijke graadmeter. Maar Van Gerwen wil daarmee niet zeggen dat maintenance managers dan maar blindelings moeten vertrouwen op de integriteit van hun installaties. ‘Hoe meer je de grenzen opzoekt, hoe meer je moet monitoren of de praktijk overeenkomt met de fysische modellen. Er zijn voldoende middelen en methoden beschikbaar om de vinger aan de pols te houden terwijl de assets in bedrijf zijn. Risicobeheersing begint met een systeemanalyse van de meest kritische assets en processen. Ook hier leg je de kans, impact en beheersbaarheid naast elkaar om potentiële risico’s te elimineren. Dat wil niet altijd zeggen dat de assets in topconditie moeten zijn. Stel dat er een haarscheurtje in een drukvat ontstaat, hoef je deze niet altijd op stel en sprong te repareren. Het kan ook voldoen om de druk terug te brengen naar tachtig procent. Uiteraard moet je dat haarscheurtje wel detecteren en je proces dermate goed kennen dat je weet welke gevolgen zo’n drukverlaging voor de overige assets heeft.’
Een andere beheersmaatregel kan zijn dat je meer tussentijdse inspecties uitvoert. ‘Met niet-destructieve inspectietechnieken is heel veel bloot te leggen. Maar eigenlijk zou je in het ontwerp van kritische apparatuur al rekening moeten houden met inspecties. Of stuur een drone door een afkoelend vat. Als mensen zo’n kleine ruimte moeten inspecteren, moet deze volledig zijn afgekoeld. Een drone kan hetzelfde werk bij hogere temperaturen uitvoeren. Dat kan zomaar een dag stilstand schelen omdat juist de laatste paar honderd graden afkoeling heel langzaam verloopt. En waarom zou je alles lokaal moeten uitvoeren? In veel gevallen is het veiliger en efficiënter om installaties uit te bouwen en off-site te reviseren.’
Toegevoegde waarde
Het feit dat maintenance managers steeds meer online of van afstand kunnen meten en monitoren ontslaat ze niet van de plicht hun papieren op orde te hebben. Van Gerwen: ‘Als je het uiterste van je assets vergt, zul je wel tijd moeten steken in het opbouwen van dossiers. De notified bodies zouden in mijn ogen meer open kunnen staan voor technische ontwikkelingen. Tegelijkertijd moeten asset owners de nobo’s wel laten zien dat ze de boel op orde hebben. Processen en veiligheidsmechanismen moeten voorspelbaar, reproduceerbaar en controleerbaar zijn. Niet alleen om de wetgever ervan te overtuigen dat je je aan de regels houdt. Maar ook omdat je daarmee economisch voordeel kan halen.
‘Er lijkt nu momentum te ontstaan om de inspectieregimes opnieuw onder de loep te nemen.’
Wouter van Gerwen, value engineering facilitator Bilfinger Tebodin
Operators zien maintenance nog te vaak als noodzakelijk kwaad, terwijl een goed doordachte strategie juist de productietijd kan verhogen. Als je dicht op de bal speelt, kun je kleinere onderhoudstops uitvoeren zonder de productie volledig terug te draaien. Dat betekent wel dat het operationele regime moet worden aangepast aan de noodzakelijke maintenance-werkzaamheden. De kunst is om operations en maintenance samen mee te nemen in de businesscase. Dan verandert onderhoud van noodzakelijk kwaad in een toegevoegde waarde voor het proces.’
LEES MEER