Partnership verlaagt levenscycluskosten nieuwe sprinters

Medio 2018 neemt NS de Sprinter Nieuwe Generatie in gebruik. Deze sprinters hebben niet alleen de modernste techniek aan boord, maar presteren ook hoog op betrouwbaarheid, beschikbaarheid en onderhoudbaarheid. De intensieve samenwerking met zowel hoofdleverancier CAF als met de subcontractors, ligt ten grondslag aan deze prestaties. En dat tegen zo laag mogelijke kosten gedurende de levenscyclus van de vloot. Wilbert Wijns is spreker op iMaintain 2017, het jaarcongres van het iMaintain platform en de NVDO.

Het Nederlandse spoor heeft een van de drukst bereden trajecten ter wereld en kent daardoor een lage tolerantie voor verstoringen. Er is vervoersbedrijf NS dan ook veel aan gelegen om storingen aan haar materieel te voorkomen. Samen met onderhoudsbedrijf NedTrain is daarvoor een landelijk netwerk uitgerold van trein servicelocaties en werkplaatsen voor inspecties, onderhoud en grotere revisies. Deze aanpak heeft al voor een hoge beschikbaarheid gezorgd, maar de maatschappelijke druk is hoog om nog beter te presteren. Het bedrijf greep dan ook haar kans toen het een nieuwe generatie sprinters moest aanbesteden. Programma-manager Wilbert Wijns van NS werd na de ondertekening van het contract met het Baskische CAF verantwoordelijk voor de uitvoering van de contractafspraken. Nu is het gebruikelijk dat bij de bouw van een nieuwe trein ook het onderhoud of de instandhouding wordt meegenomen. Wijns ging echter een stuk verder en ging met zijn team en hoofdleverancier CAF actief samenwerken om een zo hoog mogelijke betrouwbaarheid, beschikbaarheid, onderhoudbaarheid en veiligheid van deze nieuwe generatie sprinters te bereiken.

Mock-ups

Sprinter Nieuwe Generatie, oftewel SNG, is de naam van de sprinters die medio 2018 moeten gaan rijden op trajecten in Noordwest-Nederland. ‘De nieuwe generatie is niet alleen wat betreft technologie state-of-the-art, maar ook wat betreft gebruikerservaring zijn we erg ver gegaan’, zegt Wijns. ‘Zo hebben we stoeltestdagen gehouden waarbij een doorsnee van onze reizigers mocht zeggen welke stoel ze het mooiste en meest comfortabel vonden.’
Niet alleen de reizigers moeten zich thuis voelen in de nieuwe trein, ook de machinisten hebben invloed gehad op de inrichting van hun werkruimte. ‘Er zijn zelfs twee mock-ups gemaakt waarin conducteurs, machinisten, onderhoudsmonteurs en een aantal vertegenwoordigers van reizigersorganisaties mochten rondlopen. Die leidden al tot verbeteringen in de cabine en het interieur van SNG.’

Life Cycle Costs

Het zal niemand verbazen dat de introductie van een nieuwe generatie sprinters met hoge kosten gepaard gaat. ‘Dit zijn assets met een gemiddelde technische levensduur van ruim dertig jaar’, zegt Wijns. ‘Of in het geval van de Apekop zelfs veertig jaar. De aanschafkosten zijn slechts een deel van de kosten. De operationele kosten in die dertig jaar liggen hier ruimschoots boven. Het is daarom de kunst om alle investeringen en inspanningen te toetsen aan de Life Cycle Costs (LCC) en de invloed van keuzes te toetsen op reliability, availability en maintainability (RAM). Uiteraard leggen we alles dat we doen tegen de lat van veiligheid, gezondheid en duurzaamheid.’
Die aanpak zorgt niet alleen voor directe winst in de onderhoudskosten, maar ook voor tal van afgeleide voordelen. ‘De doorlooptijd van reparaties verbetert waarmee de duur van onttrekkingen wordt verlaagd. We kunnen eenvoudiger diagnoses stellen en daarmee de effectiviteit en efficiency van treinpersoneel en het onderhoudspersoneel vergroten. Het scheelt behoorlijk als een storingsmonteur direct weet waar de storing zich bevindt in plaats van dat hij vier uur moet gaan zoeken. Of neem het voorbeeld van een luchtfilter. Je kunt kiezen voor een papieren versie die je periodiek moet vervangen of je kiest voor een herbruikbare variant die je zo nu en dan moet schoonblazen. Het is constant zoeken naar een optimale balans tussen kosten en betrouwbaarheid, maar ook de invloed op het milieu nemen we mee in onze overwegingen.’

Partnership

Er zijn meerdere wegen die tot een trein leiden die aan de eisen van de asset owner voldoet. Wijns: ‘NS kent een lange historie en in het verre verleden schreef zij gewoon voor hoe de trein eruit moest zien, welke systemen en onderdelen erin moesten en werd het ontwerp in detail bepaald. Nadeel van deze aanpak is dat wordt uitgegaan van de eigen kennis, terwijl leveranciers vaak ook een schat aan kennis en ervaring en nieuwe ontwikkelingen in huis hebben. Een andere manier van aanbesteden is het functioneel specificeren van systemen en onderdelen, waarmee de leverancier meer vrijheden heeft in zijn keuze. Voor beide manieren van aanbesteden geldt dat je met goede contracten werkt en vooral controleert of aan de voorwaarden is voldaan. Voor de nieuwe generatie sprinters kozen we voor een aanvullende aanpak en zijn we ook een samenwerkingsverband aangegaan. NS wil reizigers een nieuwe generatie sprinters aanbieden die niet alleen de modernste techniek aan boord hebben, maar ook veel comfort bieden. Nu kan je nog zoveel comfort hebben, als je ergens tussen Amsterdam en Leiden in het veld stilstaat, heb je nog steeds een probleem. En dus zijn de RAM-eisen net zo hoog. Een partnership biedt een belangrijke toegevoegde waarde.’

Lessen delen

Zoals gebruikelijk, is de bestelling van de SNG Europees aanbesteed. Na een zorgvuldige selectie zijn uiteindelijk in 2014 de contracten getekend met CAF. Vanaf dat moment nam Wijns het over en begon het partnership met CAF. ‘Het uitgangspunt voor onze sprinters is een standaard platform van CAF, het zogenaamde Civity-platform, dat we op de Nederlandse situatie afstemmen. Uiteraard moeten de aandrijfsystemen op ons 1500 volt gelijkspanningsnet werken, maar wij wilden ook grotere ramen hebben. En omdat we langere mensen hebben dan in Spanje, moet daar ook in het interieur rekening mee worden gehouden. Ook nieuw en innovatief zijn de toiletten: zogenaamde bioreactoren met bacteriën die het spoelwater zuiveren.’
Bijzonder in dit contract was, dat de opdrachtgever ook nauw werd betrokken bij de uitwerking van het ontwerp van de systemen en de trein.

‘We wilden de kennis en ervaring van onze onderhouds-
organisatie optimaal inzetten in het ontwerp van de trein alsook de systemen in de trein. We stelden samen een NS-document op en noemden dit ‘lessons to be shared’. Hierin werd een aantal belangrijke ervaringen rond problemen met ons materieel en verschillende systemen vastgelegd, inclusief de oplossingen die we ervoor hadden bedacht. We hebben bijvoorbeeld winterperiodes gehad waarin bepaalde filters dichtsneeuwden met uitval van componenten tot gevolg. Door schade en schande wijs geworden, hebben we hiervoor oplossingen bedacht. Snel na de ondertekening van het contract zijn we met een team van maintenance en reliability engineers naar het Baskenland afgereisd om onze ervaringen te delen met ingenieurs van CAF.’

OEM

Ook redelijk uniek was het feit dat de monteurs van NedTrain bij een aantal original equipment manufacturers (OEM’s) op bezoek zijn geweest om kritische systemen van te voren tijdens een First Article Inspection (FAI) mee te beoordelen. ‘Een trein is een geavanceerde machine waarin heel wat systemen zitten voor de voortbeweging, zoals tractiesystemen en aandrijvingen, alsook comfortsystemen zoals bijvoorbeeld klimaatsystemen. Door direct met een aantal leveranciers van deze systemen te spreken, konden we onze wensen en eisen kenbaar maken en konden we beter onze onderhoudservaring meenemen in de besluitvorming. Door rekening te houden met een levenscyclus van dertig jaar en hoge RAM-eisen was het in sommige gevallen verstandiger te kiezen voor hoogwaardigere systemen of materialen met een langere verwachte levensduur. Bijkomend voordeel was dat we direct ook gewogen beslissingen konden nemen over bijvoorbeeld reserveonderdelen. Een aantal onderdelen zijn zo kritisch voor de beschikbaarheid dat we ze zelf op voorraad willen hebben. Er zijn echter ook heel dure systemen, zoals tractiesystemen, die we liever niet op de plank hebben. Zoals altijd is ook voorraadbeheer een afweging tussen kosten en risico’s en dus hebben we met een aantal OEM’s Service Level Agreements (SLA) gemaakt die de risico’s afdekten.’
En zo kan Wijns nog wel even doorgaan. Onderhoudsinstructies en tekeningen werden vroegtijdig mee beoordeeld door de revisiewerkplaats van NS in Haarlem en het componentenbedrijf in Tilburg. ‘Hierdoor weten zij vroegtijdig hoe de SNG is opgebouwd, wat de gevolgen zijn van veelvoorkomende schades, en hoe deze het beste kunnen worden hersteld.’
Wijns wil benadrukken dat een partnership weliswaar gestoeld is op vertrouwen in elkaars expertise en goede wil, maar dat wil niet zeggen dat beide partijen hun verantwoordelijkheid kunnen afschuiven. ‘We vertrouwen elkaar, maar controleren wel degelijk of datgene dat wordt geleverd aan de specificaties voldoet. Het grote verschil met bijvoorbeeld design en construct-contracten is dat je bereid bent in elkaar te investeren. Dat wil niet zeggen dat we nooit ‘bonje hebben’. Net als in een huwelijk zul je soms compromissen moeten sluiten. Maar als je samen maar hetzelfde einddoel voor ogen houdt, kom je er wel uit.’

Controle

De controleslagen die vooraf gaan aan een goedgekeurde trein, zijn niet mals. Wijns koos ervoor om ook hier de onderhoud- en vervoersorganisatie te betrekken. ‘Daardoor voorkom je hogere kosten in de gebruiksfase’, zegt hij. ‘Bovendien worden deze mensen direct ook al een beetje eigenaar van de trein en worden ze niet achteraf geconfronteerd met onprettige situaties.’
De design review is de eerste stap die moet worden genomen na ondertekening van het contract. Hierin wordt gekeken of het ontwerp dat CAF maakte naar aanleiding van de aanbesteding voldoet aan de verwachtingen. Voordat men tot de daadwerkelijke seriebouw overgaat, wordt eerst nog een FAI uitgevoerd voor een aantal systemen en componenten. ‘Hier beoordelen we of de individuele systemen voldoen aan onze eisen. Daarna volgt nog een First Installation Inspection, waar de systemen in de trein worden ingebouwd. Een belangrijke fase voor de onderhoudsafdeling, omdat ze dan kunnen beoordelen of ze een lamp of filter kunnen vervangen of bijvoorbeeld een installatie eenvoudig kunnen in- en uitbouwen. Soms zie je de barrières pas als een systeem op zijn plaats zit.’
Als alles vervolgens naar wens is, volgt nog een uitgebreide testfase met de trein op een speciaal traject in Tsjechië. ‘Daarmee kijken we naar de hoofdfuncties: Haalt een trein 160 kilometer per uur? Kunnen we hem koppelen? Maar we kijken ook of er niets los trilt en gaan na of een schuiftrede zijn werk ook na een aantal herhalingen nog blijft doen. Als laatste wordt de trein in een klimaatkamer geplaatst zodat ook diverse weercondities kunnen worden getest.’
Wijns is zeer tevreden over de samenwerking tot nog toe en verwacht dan ook echt een volgende generatie trein te kunnen opleveren in 2018. ‘Wij hebben veel geleerd door over de schouder van CAF te mogen meekijken, maar zij hebben ook veel geleerd van onze ervaring en kunnen dat meenemen in hun ontwerpen voor andere klanten. De kunst is om te blijven communiceren, ook als het soms schuurt. De directies van NS en CAF hebben regelmatig contact met elkaar een prima basis om te komen tot een trein waar we nog dertig jaar trots op kunnen zijn.’